مغز استخوان چیست؟

بافت نرم و ژلاتینی که مرکز استخوان ‌ها را پوشش می ‌دهد مغز استخوان نام دارد.

مغز استخوان به دو صورت قرمز که شامل بافت‌ های میلوئیدی می‌شود و مغز استخوان زرد که شامل بافت چربی می‌شود، می‌ باشد.

این مغز استخوان‌ ها غنی شده از مویرگ‌ ها و رگ‌ های خونی هستند.

میزان سلول خونی ساخته شده توسط مغز استخوان بیشتر از ۲۲۰ میلیارد در روز می باشد.

بیوپسی چیست؟

نوعی آزمایش پزشکی می‌ باشد که از طریق خارج کردن بافت‌ های مشکوک به سلول‌ های سرطانی و مورد آزمایش قرار دادن آن سلول ها صورت می ‌گیرد.

مشخص شود که آیا سلول‌ های مورد نظر از نوع سرطانی هستند و یا خیر.

بیوپسی مغز استخوان

بیوپسی مغز استخوان شامل نمونه برداری کردن از مغز استخوان می‌ باشد.

به این صورت که نمونه کوچک از بافت‌ های نرم موجود در مغز استخوان را خارج کرده و مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند.

محلی که بیشتر سلول‌ های خونی مغز استخوان در آن ساخته می‌شود برای استفاده کردن جهت بیوپسی مغز استخوان مناسب است.

جهت انجام دادن این بیوپسی، سوزنی را وارد مغز استخوان کرده و نمونه‌ ای از بافت آن را خارج می کنند.

سپس جهت انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاده و سلول‌ های آن مورد بررسی قرار می‌ گیرند.

استخوان افراد دارای دو قسمت جامد و مایع می‌ باشد.

با خارج کردن بخش مایع آن به این عمل آسپیراسیون مغز استخوان گفته می‌شود.

چنانچه اقدام به برداشتن قسمت جامد مغز استخوان کنند به آن بیوپسی مغز استخوان می‌ گویند.

برای انجام بیوپسی امکان دارد که فرد را بی‌حسی موضعی کرده تا که فرد هیچ گونه دردی را حس نکند.

سپس بافت خارج شده را در زیر میکروسکوپ قرار می ‌دهند تا از لحاظ سرطانی و غیر سرطانی بود بررسی‌ های لازم انجام گیرد تا مشخص شود که آیا مقدار سلول خونی کافی تولید می‌شود یا خیر.

آسپیراسیون مغز استخوان

بسته به اینکه از کدام استخوان نمونه برداری می شود، به پهلو یا شکم دراز می کشید.

اغلب نمونه برداری مغز استخوان از پشت استخوان لگن صورت می گیرد.

ضدعفونی ناحیه استخوان از روی پوست انجام می شود.

برای بی حس کردن پوست و استخوان های زیر، داروی تزریقی دریافت خواهید کرد.

پس از بی حس شدن ناحیه، پزشک یک برش بسیار کوچک در پوست ایجاد می کند و یک سوزن توخالی وارد می کند.

در طول این روش، شما باید کاملاً بی حرکت دراز بکشید.

معمولا ابتدا آسپیراسیون مغز استخوان انجام می شود.

پزشک سوزن را به داخل استخوان فشار می دهد و از سرنگ متصل به سوزن برای بیرون کشیدن مایع مغز استخوان و سلول ها استفاده می کند.

ممکن است درد کوتاه و شدیدی احساس شود. آسپیراسیون فقط چند دقیقه طول می کشد.

آزمایش مغز استخوان چرا انجام میشود؟

بیوپسی مغز استخوان برای تشخیص بیماری های خونی استفاده می شود.

هنگامی که پزشک علائم مربوط به کاهش سلول های خونی را مشاهده می کند، این آزمایش را تجویز می کند.

متخصصی به نام پاتولوژیست نمونه های خون و مغز استخوان را در آزمایشگاه بررسی می کند.

نمونه برداری از مغز استخوان به دلایل زیر انجام می شود:

• در صورتی که فرد بدون دلیل دچار کم خونی شده باشد یعنی میزان گلبول‌ های قرمز موجود در خون فرد کم باشد.
• در صورت غیر طبیعی بودن میزان سلول‌ های خونی که در بدن وجود دارد از جمله گلبول‌ های قرمز خون، گلبول‌ های سفید خون و پلاکت‌ ها
• در صورتی که فرد دچار کمبود آهن باشد.
• در صورتی که فرد مبتلا به سرطان خون از نوع لنفوم و لوسمی باشد‌.
• در صورتی که سرطان‌ ها تا مغز استخوان گسترش پیدا کرده باشد.
• برای بررسی پاسخ به شیمی درمانی انجام شده برای فرد

بیوپسی مغز استخوان برای تشخیص چه بیماری هایی انجام می شود؟

با بررسی نتایج بیوپسی مغز استخوان می توان علت کم یا زیاد بودن انواع سلول های خونی، غیرطبیعی بودن آنها، علت کم خونی، علت تب های غیر قابل توضیح و انواع سرطان های خون و مغز استخوان را شناسایی کرد.

بیوپسی برای تشخیص سرطان های دیگر که از سایر قسمت های بدن به مغز استخوان گسترش یافته اند استفاده می شود.

عوارض نمونه برداری از مغز استخوان

عوارض ناشی از انجام این بیوپسی بسیار ناچیز است ولی مانند هر روش پزشکی انجام آن همراه با یک سری عوارض خواهد بود:

• امکان به وجود آمدن خونریزی های طولانی مدت از محلی که بیوپسی انجام شده وجود دارد، مخصوصاً این خونریزی در افرادی که دارای پلاکت های پایین هستند زیادتر است.
• امکان به وجود آمدن کبودی و یا وجود ناراحتی در محل بیوپسی وجود دارد.
• ممکن است باعث ایجاد عفونت در محل بیوپسی گردد مخصوصاً افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند.
• ایجاد فرورفتگی در استخوان سینه در هنگام تنفس سنگین که می تواند باعث بیماری قلبی یا ریوی شود.
• بالا رفتن دمای بدن یا تب
• بروز خونریزی بیش از حد و یا خروج ترشحاتی از ناحیه ای که نمونه برداری از آن انجام شده است.
• برخی از بیماران ممکن است واکنش آلرژیک به ماده بیهوشی یا بیهوشی مورد استفاده در طول نمونه برداری داشته باشند.
  این واکنش ها می تواند شامل کهیر، خارش یا حتی واکنش های شدیدتر مانند مشکلات تنفسی باشد.
• برخی از بیماران ممکن است در ناحیه ای که بیوپسی انجام شده است، سوزش یا گرما را تجربه کنند.
  این احساس معمولا موقتی است و با گذشت زمان از بین می رود.
• در موارد نادر، ابزار نمونه برداری ممکن است به ساختارهای اطراف استخوان، مانند عروق خونی یا اعصاب آسیب برساند.
  این آسیب ها ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند.
• احساس ضعف و سرگیجه به دلیل استرس بیش از حد و یا احساس درد.

عملکرد انجام بیوپسی

این بیوپسی را می‌ توان در بیمارستان و یا در مطب پزشک توسط متخصص سرطان و یا اختلالات خونی انجام داد.

مدتی بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه برای انجام آن زمان لازم است.

چنانچه انجام این بیوپسی با بی‌حسی و یا آرامبخش انجام گیرد باید مدت زمان را فرد استراحت کند و تحت مراقبت باشد تا علائم آن رفع گردد.

بیشتر مواقع این بیوپسی را از مغز استخوان لگن انجام می ‌دهند ولی در بعضی مواقع از استخوان سینه نیز برای انجام این بیوپسی استفاده می‌ کنند.

ناحیه مورد نظر را با مواد ضدعفونی کننده تمیز کرده، سپس فرد را به شکم و یا به پهلو خوابانده و پارچه‌ ای را روی قسمت بدن فرد پهن کرده و فقط قسمت محل تزریق را باز نگه می دارند تا از آنجا بیوپسی را انجام دهند.

برای انجام این بیوپسی از سوزن بزرگ برای جمع آوری هسته ای استفاده کرده و به وسیله آن نمونه را از مغز استخوان خارج می‌ کنند.

سپس محل بیوپسی را برای چند دقیقه فشار داده تا از خونریزی جلوگیری شود و بعد روی آن را پانسمان می‌ کنند.

کارهایی که پیش از انجام بیوپسی باید آنها را انجام داد:

• پزشک را در جریان دارو هایی که مصرف می ‌کنید قرار دهید.
• در صورت داشتن اختلال در خونریزی باید پزشک خود را مطلع کنید.
• در صورت داشتن هرگونه حساسیت به مواد بی‌ حسی باید پزشک خود را در جریان بگذارید.
• در صورت باردار بودن باید پزشک اطلاع داشته باشد.
• اضطراب دارید باید پزشک خود را از اضطراب مطلع کنید زیرا اضطراب باعث زیاد شدن درد می‌ گردد.
• پیش از انجام نمونه برداری در مورد موارد زیر از پزشک خود اطلاعات لازم را به دست آورید:
• از نام آزمایش و روش آن اطلاع لازم را پیدا کنید.
• باید حتماً از دلیلی که پزشک انجام بیوپسی را تجویز کرده اطلاع داشته باشید.
• از انجام بیوپسی چه نتایجی را باید انتظار داشت.
• مزایا و خطراتی که انجام این نمونه برداری دارد را باید دانست.
• کجا و چگونه قرار است نمونه برداری انجام گیرد.
• بیوپسی توسط چه کسی صورت می ‌گیرد و میزان دانش و مهارت وی در این زمینه چقدر است.
• آیا راه جایگزینی برای این عمل وجود دارد.
• چنانچه بعد از انجام بیوپسی یا بافت برداری دچار عوارضی شدید باید آن را به چه کسی اطلاع دهید.
• هزینه آزمایش چقدر خواهد بود.

آیا انجام نمونه برداری از مغز استخوان با درد همراه است؟

انجام این بیوپسی با درد زیادی همراه نیست و معمولاً فرد امکان دارد درد بسیار کم و یا متوسطی را تحمل کند.

درد ناشی از بیوپسی بستگی به محل انجام آن و مدت زمان انجام آن دارد و چنان چه در کمتر از ۱۰ دقیقه انجام گیرد، فرد درد خیلی کمی را متحمل میشود.

اگر بیمار دارای اضطراب زیادی باشد میزان درد وی از انجام بیوپسی افزایش پیدا می‌ کند و هرچه اضطراب فرد کمتر باشد درد ناشی از بیوپسی نیز کمتر می‌شود.

مراقبت‌ های بعد از انجام نمونه برداری مغز استخوان

• در صورت انجام دادن بیوپسی با بی‌حسی، باید فرد ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به پشت خوابیده تا از ایجاد فشار به محل بیوپسی جلوگیری شود.
• محل بیوپسی باید تمیز و خشک نگه داشته شود.
• دستورالعمل‌ هایی که پزشک برای حمام رفتن ارائه داده باید رعایت گردد.
• تا یک روز بعد از انجام بیوپسی باید پانسمان را نگه داشت.
• طبق آنچه پزشک تجویز کرده باید از مسکن استفاده کرد.
• چه علائمی چون تب و لرز، تورم و قرمزی، وجود ترشح از محل انجام آزمایش و درد زیادی را داشتید حتماً سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید.
• مراقب علائم عفونت مانند قرمزی، تورم، گرمی در محل نمونه گیری، ترشح، تب یا درد شدید باشید.
• پوشیدن لباس های گشاد و راحت می تواند به کاهش ناراحتی در ناحیه نمونه گیری و جلوگیری از تحریک محل کمک کند.
• برای کاهش درد و تورم می توانید یک کیسه یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه در محل نمونه برداری قرار دهید.
  هر چند ساعت امتحان کنید.
• حتما یخ را در یک حوله یا پارچه بپیچید تا از تماس مستقیم با پوست جلوگیری شود.
• مایعات کافی بنوشید و داشتن یک رژیم غذایی متعادل می تواند بهبودی را تسریع کند و از مشکلاتی مانند یبوست که ممکن است به دلیل استفاده از مسکن ها رخ دهد جلوگیری کند.
• با پزشک خود در ارتباط باشید و به صورت ویزیت دوره ای به او مراجعه کنید.

آماده شدن جواب آزمایش بیوپسی مغز استخوان چقدر زمان می ‌برد؟

انجام دادن نمونه برداشته شده را به آزمایشگاه تحویل داده و توسط متخصصین موجود در آزمایشگاه مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته و نتیجه را به پزشک ارائه می‌ دهند.

به دست آمدن نتیجه نهایی حاصل از نمونه برداری مدت زمان چند روزه تا بیشتر از یک هفته لازم است تا نتیجه مشخص گردد.

مشخص شدن نتیجه حاصل از آزمایش پزشک می‌تواند از رد و یا تایید تشخیصی که انجام داده مطمئن گردد و در صورت وجود بیماری روش درمانی مناسب را برای بیمار به کار گیرد.

نمونه برداری مغز استخوان درد دارد؟

اکثر افرادی که بیوپسی مغز استخوان انجام داده اند درد شدیدی را تجربه نمی کنند.

معمولاً درد بیوپسی مغز استخوان متوسط ​​و کمتر از حد انتظار است و در مدت کوتاهی متوقف می شود.

مطالعات نشان می دهد که درد به مدت زمان آزمایش و سختی بیوپسی بستگی دارد.

وقتی پزشک آزمایش را در کمتر از 10 دقیقه انجام می دهد، درد به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

عامل دبیگری که در این درد موثر است، اضطراب بیمار است.

کسانی که دچار اضطراب کمتری می شوند در طول نمونه برداری درد زیادی احساس نمی کنند.

علاوه بر این، درد در افرادی که برای بار دوم این آزمایش را انجام می دهند کاهش می یابد.

تفسیر آزمایش مغز استخوان

هدف اصلی بیوپسی این است که بفهمد مغز استخوان شما به درستی کار می کند یا خیر.

نمونه توسط پاتولوژیست بررسی می شود و آزمایشات متعددی بر روی آن انجام می شود.

در این صورت هماتولوژیست علت هر گونه ناهنجاری را مشخص می کند.

اگر پزشک به وجود سرطان مانند لنفوم مشکوک باشد، بیوپسی را برای تعیین وجود یا عدم وجود سرطان در مغز استخوان یا تعیین مرحله سرطان انجام می دهد.

نتایج غیرطبیعی ممکن است به دلیل سرطان، عفونت یا بیماری های دیگر در مغز استخوان باشد.

گاهی اوقات پزشک آزمایش های بیشتری را برای تایید تشخیص تجویز می کند.

• الگوی گره‌ای نشان می‌دهد که سلول‌های CLL با سلول‌های طبیعی و چربی پراکنده هستند.
  این الگو با رشد آهسته CLL همراه است.
• الگوی بینابینی نشان می دهد که سلول های CLL با سلول های طبیعی مخلوط شده و خوشه ای نیستند.
  این الگو با میانگین نرخ رشد مرتبط است.
• الگوی انتشار در این الگو، بیشتر سلول های زیر میکروسکوپ سلول های CLL هستند.
  این سلول ها جایگزین سلول های طبیعی و چربی شده اند. این الگو نشان دهنده رشد سریع و پرخاشگری است.

جواب آزمایش مغز استخوان چند روز طول می کشد؟

پس از بیوپسی، نمونه های مغز استخوان برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شود.

یک پاتولوژیست یا متخصص ژنتیک می تواند نتایج آزمایش را تعیین کرده و در عرض چند دقیقه در اختیار پزشک معالج قرار دهد.

معملا نتیجه بعد از چند روز و یانهایتا بعد از یک هفته به پایان می رسد.

نتیجه آزمایش به پزشک کمک می کند تا تشخیص خود را رد یا تأیید کند و پزشک را از پیشرفت بیماری آگاه می کند و می تواند مؤثرترین روش درمانی را برای بیمار پیشنهاد کند.

آیا بیوپسی مغز استخوان خطرناک است؟

به طور کلی انجام بیوپسی مغز استخوان به جز کمی التهاب و درد در ناحیه بیوپسی خطر خاصی ندارد و پس از چند روز درد از بین می رود.

هزینه آزمایش مغز استخوان

هزینه انجام بیوپسی مغز استخوان با توجه به امکانات و موقعیت و نوع بیمارستان یا کلینیک متفاوت است.

سطح تخصص پزشک در قیمت گذاری نهایی موثر است.

بهتر است پزشک بیمار این آزمایش را انجام دهد.

متاسفانه هزینه نمونه برداری از مغز استخوان بالاست و بیمه تمام هزینه های آن را پوشش نمی دهد.

افرادی که به دنبال پیوند مغز استخوان هستند باید هزینه بیوپسی مغز استخوان را برای همه افراد مورد آزمایش بپردازند.