بیوپسی و یا بافت برداری چیست؟
بیوپسی و یا بافت برداری را برای بررسی یک سری علائم ناشی از بیماری مورد آزمایش قرار می دهند.
نمونه ای از بافت های موجود در بدن را برداشته و مورد آزمایش قرار می دهند تا از وجود سرطان عفونت و یا دیگر بیماری ها اطمینان پیدا کنند. نمونه بیوپسی را با آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده تا توسط پاتولوژیست ها مورد بررسی قرار بگیرد و هرگونه سلول مضر برای بدن را شناسایی کنند.
پاتولوژیست ها سلول های موجود در بافت ها را از لحاظ طبیعی بودن و غیر طبیعی بودن مورد بررسی قرار می دهند.
بعضی از مواقع و در صورت نیاز آزمایشات شیمیایی و همچنین آزمایشات ژنتیکی را امکان دارد روی نمونه انجام دهند.
چنانچه بیماری را قبلاً مورد ارزیابی و شناسایی قرار داده باشند با انجام بیوپسی سعی در مشخص کردن درجه و شدت آن بیماری دارند.
درجه مشخص شده توسط بیوپسی میزان پیشرفت سرطان را مشخص کرده و شدت آن و میزان التهابی که وجود دارد را تعیین می کند.
پزشک متخصص با بررسی نتایج حاصل از انجام بیوپسی نسبت به استفاده از روش های درمانی مناسب برای آن بیمار تصمیم گیری می کند.
انواع روش های بافت برداری و یا بیوپسی
روش انجام بیوپسی به محل بافتی که می خواهند از آن نمونه برداری کنند بستگی دارد. انجام بیوپسی به روش های مختلف زیر صورت می گیرد:
بافت برداری از طریق تراشیدن سلول ها
این روش به این صورت است که برای از بین بردن سلول های غیر طبیعی موجود روی بافت ها آنها را تراشیده و سپس مورد آزمایش قرار می دهند مانند تراشیدن سلول های موجود در دهانه رحم و یا گردن رحم که جهت انجام غربالگری از دهانه ی رحم صورت می گیرد.
انجام بافت برداری با استفاده از پانچ
جهت بررسی کردن شرایط پوست و تشخیص وجود مشکل در آن، با استفاده از پانچ سوراخی را روی پوست ایجاد کرده و نمونه را برمی دارند و مورد آزمایش قرار می دهند.
انجام بافت برداری با استفاده از سوزن
در این روش با استفاده از سوزنی توخالی در هنگام سونوگرافی و انجام سیتی اسکن اقدام به برداشتن بخشی از بافت مورد نظر جهت انجام آزمایش و بررسی آن می کند.
انجام بافت برداری با استفاده از آندوسکوپیک
در این روش با استفاده از لوله باریکی که در یک سر آن دوربینی وصل است و از طریق معده وارد بدن شده و در حین از بین بردن بافت مورد نظر و یا هنگام بررسی دستگاه گوارشی در صورت وجود سلولی غیر طبیعی نمونه ای از آن نیز جهت آزمایش خارج می گردد.
انجام بافت برداری حین جراحی
در این روش پزشک کل بافت مورد نظر را خارج کرده و مورد آزمایش قرار می دهد.
نمونه برداری از طریق آسپیراسیون
در این روش با به کارگیری سوزن و یا سرنگی مخصوص سلول را خارج می کنند به عنوان مثال برای خارج کردن نمونه ای از بافت های پستان و یا تیروئید از این سوزن ها استفاده می کنند.
عوارض انجام بیوپسی و يا نمونه برداری
- امکان ایجاد عفونت به دليل ایجاد آسیب به پوست برای فرد وجود دارد.
- به وجود آمدن خونریزی برای فرد وجود دارد.
دلایل انجام بیوپسی و یا نمونه برداری
زمانی که بیمار توسط پزشک تحت معاینه و ارزیابی قرار می گیرد چنانچه پزشک احتمال ابتلا به سرطان را بدهد برای بیمار انجام بیوپسی را تجویز می کند تا نسبت به تشخیص خود اطمینان حاصل کند.
ولی انجام آن به این معنا نیست که بیمار حتماً به سرطان مبتلا شده است.
مثلاً زمانی که یک بیمار دارای توده در بدن خود است و پزشک از طریق سونوگرافی و عکسبرداری آن مشاهده کرده و با تجویز بیوپسی و انجام آن سعی در مشخص کردن سرطانی بودن و یا غیر سرطانی بودن آن توده دارد.
انجام بیوپسی تنها راه قطعی مشخص کردن این موضوع است. از جمله مواردی که نیاز به انجام دادن بیوپسی دارند می توان موارد زیر را بیان نمود:
- زمانی که در هنگام انجام ماموگرافی توده ای را مشاهده کنند برای تشخیص نهایی از بیوپسی استفاده می کنند.
- زمانی که خال های روی پوست دچار تغییراتی شوند برای ارزیابی آنها از بیوپسی استفاده می کنند.
- برای تشخیص دادن سیروز کبدی بیوپسی را مورد استفاده قرار می دهند.
- در صورتی که عفونت هایی در غدد لنفاوی وجود داشته باشد با انجام بیوپسی آن را مورد ارزیابی قرار می دهند.
کاربرد های بیوپسی و یا بافت برداری در پزشکی
می توان روش بیوپسی را برای هر قسمتی از بدن مورد استفاده قرار داد، مانند استفاده در قسمت پوست، برای اندام های بدن و همچنین دیگر قسمت های موجود در بدن.
در صورت وجود ناهنجاری در اندام های موجود در بدن از جمله وجود ناهنجاری های ساختاری چون ایجاد تورم در یکی از اندام های بدن وهمچنین وجود ناهنجاری های عملکردی چون ایجاد مشکل در کبد و کلیه فرد می توان بیوپسی را جهت ارزیابی بیشتر انجام داد.
روش بیوپسی و یا بافت برداری برای تشخیص موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- برای تشخیص دادن سرطان
- وجود التهاب در کبد و یا کلیه
- وجود عفونت در گره های لنفاوی
- به دلیل شرایط مختلفی که پوست دارد.
- از آنجایی که نمی توان هر توده‌ای را خوش خیم و یا بدخیم دانست برای مشخص کردن خوش خیمی و یا بدخیمی توده از بیوپسی استفاده می کنند.
انواع بیوپسی
انجام نمونه برداری اکسینال
زمانی که پزشک مشکوک به ناحیه ای باشد بافت آن ناحیه را از طریق جراحی خارج کرده و مورد آزمایش قرار می دهد که به این روش بیوپسی کلی نیز می گویند.
بیوپسی انسیالیزه
در این روش نمونه برداری پزشک اقدام به برداشتن بخشی از بافت مورد نظر که مشکوک است می‌شود.
بیوپسی از طریق سوزن ریزه
در این روش با به کارگیری سوزنی بلند و همچنین نازک اقدام به برداشتن بخشی از سلول و یا مایع موجود در آن می کنند.
از طریق سوزن هسته ای
در این روش با به کارگیری سوزنی اقدام به خارج کردن بافتی از محل مورد نظر می کنند.
آمادگی های لازم پیش از انجام بیوپسی
- پیش از انجام بیوپسی باید پزشک خود را از هر دارویی که مصرف می کنید مطلع کنید مخصوصاً دارو های رقیق کننده خون
- چنان چه دارای سابقه ابتلا به بیماری های خونی هستید باید حتماً پزشک خود را در جریان آن بگذارید.
- ۶ ساعت قبل از انجام بیوپسی و یا نمونه برداری از خوردن مواد غذایی باید پرهیز کرد.
- در صورت داشتن اختلالات خونی که از طریق آزمایش مشخص شده، انجام بیوپسی صورت نمی گیرد.
دوره ی نقاهت بعد از انجام بیوپسی
معمولاً بیوپسی ها جزو عمل های سرپایی بوده و از طریق بی‌حسی موضعی انجام می گیرد و نیاز به بستری شدن فرد نیست.
گاهی اوقات امکان دارد که بیوپسی را در حین عمل جراحی و زمانی که فرد بیهوش است انجام دهند، در این شرایط بیمار باید یک شب در بیمارستان بستری باشد.
با توجه به محل انجام بیوپسی ممکن است که بیمار کمی درد داشته باشد و می تواند از طریق مصرف دارو های مسکن آن را برطرف نماید.
تفاوت بین بیوپسی و تصویربرداری چیست؟
در بیوپسی بخشی از بافت سلولی مشکوک را خارج کرده و مورد آزمایش قرار می دهند و از طریق این آزمایش می توان سرطانی و غیر سرطانی بودن آن را تشخیص داد ولی در هنگام انجام تصویربرداری با انجام سی تی اسکن و یا ام آر آی فقط وجود توده مشخص می شود و نمی توان از طریق تصویربرداری سرطانی و غیر سرطانی بودن سلول ها را مشخص نمود.
محل های انجام بیوپسی
انجام بیوپسی از مغز استخوان
به دلیل تشکیل سلول های خونی در مغز استخوان نمونه برداری را برای تشخیص سرطان از مغز استخوان بافت برداری یا بیوپسی مغز استخوان انجام می دهند.
انجام بیوپسی از دستگاه گوارش فرد
از طریق آندوسکوپ و ابزارهایی که وارد دستگاه گوارش فرد می‌شود اقدام به انجام بیوپسی دستگاه گوارش می کنند.
انجام بیوپسی از ریه
بیوپسی ریه با توجه به محل مورد نظر به روش های مختلف این بیوپسی را انجام می دهند.
انجام بیوپسی از کبد
از بیوپسی کبد جهت تشخیص دادن بیماری هپاتیت این بیوپسی را انجام می دهند و برای اینکه مطمئن شوند که آیا فرد به بیماری سیروز کبدی مبتلا هست یا خیر.
انجام بیوپسی از پروستات
بیوپسی پروستات، بیوپسی است که از طریق ترانس رکتال، پیشاب راه و یا میان راه انجام می‌شود.
انجام بیوپسی از بافت‌های عصبی
در این بیوپسی اقدام به انجام نمونه برداری از مغز و نمونه برداری از عصب های موجود در بافت های مننژ انجام می گیرد.
انجام بیوپسی از دستگاه های تناسلی و ادراری
شامل بیوپسی از مثانه، کلیه، دهانه رحم و آندومتر می‌باشد.
